Het voorbije joodse dordrecht

Nieuw boek Nelleke Wander
gaat over struikelstenen

Bart van Es

Begin april is bij uitgeverij De Banier in Apeldoorn een roman verschenen, waarin struikelstenen een nadrukkelijke rol spelen. Het boek is geschreven door Nelleke Wander (1962), die in Dordrecht woont, en heeft als titel Hoe kan ik Mascha vergeten? Voorin het boek staat een gedicht, Struikelstenen geheten, dat Wander in 2016 naar de redactie van deze Dordtse website stuurde, nadat ze op de Singel in Dordrecht, bij nummer 172, drie Stolpersteine had zien liggen voor de familie De Liver. Het gedicht is te lezen via deze link.

        Nelleke Wander vertelde destijds dat zij kinderboeken en romans schrijft. ‘Hoe kan ik Mascha vergeten?’ is haar nieuwste roman. Ze laat daarin zien hoeveel impact de Tweede Wereldoorlog had “in het leven van hen die in deze oorlog een geliefde moesten missen”.
        Op de achterflap wordt de inhoud van het boek toegelicht: “Jillis en Macha trekken van jongsaf aan veel met elkaar op. De vriendschap tussen de twee buurkinderen verdiept zich in hun tienerjaren. Dat zij Joods is en hij niet, speelt daarbij geen rol. Dan breekt de Tweede Wereldoorlog uit. Joden zijn nergens meer veilig. Mascha en haar ouders worden gewaarschuwd om een goed heenkomen te zoeken. Toch kunnen ze er maar niet toe komen om hun huis te verlaten. En dan is het te laat.”
        Jillis rouwt om het gemis van zijn jeugdliefde en worstelt met een schuldgevoel. Hij had moeten voorkomen dat Mascha gedeporteerd zou worden. “Als een soort genoegdoening sluit hij zich aan bij het verzet. Dat brengt hem in contact met Ditty, met wie hij na de oorlog trouwt en een gezin krijgt.” Hoewel Jillis van Ditty houdt, kan hij Mascha niet vergeten. Toch vertelt hij zijn vrouw en kinderen nooit over zijn eerste liefde. “Maar wat gebeurt er als het verleden zich zo sterk aan hem opdringt dat zwijgen niet langer mogelijk lijkt?”, besluit de flaptekst.
        Het boek kost € 13,95.