NIEUWS

Stolpersteine inspireren zesdeklassers
Vrije School tot ontroerend toneelstuk

Scènes uit het eindtoneelstuk  van de zesde klas van de Dordtse Vrije School

Scènes uit het eindtoneelstuk  van de zesde klas van de Dordtse Vrije School

Scènes uit het eindtoneelstuk  van de zesde klas van de Dordtse Vrije School

Scènes uit het eindtoneelstuk  van de zesde klas van de Dordtse Vrije School

Scènes uit het eindtoneelstuk  van de zesde klas van de Dordtse Vrije School

Scènes uit het eindtoneelstuk  van de zesde klas van de Dordtse Vrije School
Scènes uit het eindtoneelstuk, dat tot ontroering bij het publiek leidde.
Foto’s Helena Biemond

Kinderen van de zesde klas van de Dordtse Vrije School hebben de Stolpersteine als onderwerp gekozen voor hun eindtoneelstuk, dat begin juli 2021 is opgevoerd. Dit blijkt uit een verslag met negen foto’s dat Hindele Boas plaatste in de Facebookgroep ‘Joodse Geschiedenis in Nederland’. Boas is de moeder van een van de kinderen die het stuk opvoerden in de school, die gelegen is aan de Dubbelmondestraat 1.

Complimenteus
De opvoeringen hadden plaats op twee achtereenvolgende dagen. Op 8 juli is het stuk gespeeld voor de leerlingen van de school. Een dag later gebeurde dat voor de (groot-)ouders van de zesde klassers. Door de coronacrisis kon er maar weinig ander publiek worden toegelaten.
        De aanleiding voor het eindtoneelstuk was “het verhaal achter de struikelstenen” in Dordrecht, schreef Hindele Boas in haar korte verslag op Facebook. De kinderen waren zo “onder de indruk” dat ze deze stenen als onderwerp kozen. Boas: “Zware kost, dachten we even als ouders, maar de kinderen waren vastberaden. Verhaal, teksten, muziek, kostuums, decor; alles bedachten en maakten de kinderen zelf.”
Het eindresultaat was volgens Boas “werkelijk schitterend, heel indrukwekkend en ontroerend. De kinderen hebben de voorstelling drie keer gespeeld en het publiek was tot tranen geroerd. Een heel bijzondere ervaring. Ik ben ontzettend trots op mijn zoon en zijn klasgenoten.”
         Op haar verslag reageerden tientallen mensen uit het hele land. Ze waren verrast, verheugd, geëmotioneerd en bovenal complimenteus. Op 15 juli waren er al 48 opmerkingen geplaatst en hadden 216 mensen met een hartje of opgestoken duim gereageerd.

Doorgeven
Een greep daaruit, licht geredigeerd:
        Emanta Blok: ‘Heel bijzonder. Dat heb ik niet eerder gehoord. Echt mooi dat de kinderen dit geheel vanuit henzelf hebben gekozen. Bemoedigend.”
        Wil De Brave: “Wat bijzonder dat de leerlingen daar bij stil staan, en dat de onderwijzer het stimuleert dit als eindtoneelstuk te mogen maken. Blijf het doorgeven, het verhaal rond de struikelstenen!”
        Sytske Sinnema: ‘Heftig om dit te kunnen spelen, maar het moet niet vergeten worden, dus geweldig!”
        Peter Groeneweg van der Wal: “Mooi om dit te zien door een schoolklas. Had het graag gezien, omdat ik bijna dagelijks met de organisatie van de Stolpersteine in mijn woonplaats te maken heb, als bestuurslid en onderzoeker.”
        Willemien Wierenga-Bremmer: “Wat ontroerend! Dat vergeten ze hun hele leven niet meer!”
        Lya Frank: “Geweldig van zulke jonge kinderen. Zou graag de video willen zien als die beschikbaar wordt. In Utrecht zijn stenen geplaatst voor mijn ouders. Ook op initiatief van een school. Ik woon nu in California. Nogmaals Geweldig.”
        Anita Merkestein: ‘Diep onder de indruk, hoe ontroerend moet dit geweest zijn, wat een kanjers!!”
        Edjo Frank: “Leerlingen, ouders, leerkrachten, wat een prachtig project, groot respect. Niet alleen een indrukwekkend gebaar richting nabestaanden en de kleine joodse gemeenschap. Een belangwekkend gebaar naar de hele samenleving en opgroeiende generaties.”

Leerkracht
Op Facebook bleef de leerkracht die de zesdeklassers heeft begeleid, ongenoemd. Dat corrigeerde Hindele Boas zodra de redactie van deze Stolpersteine-site haar benaderde. Joep Eikenboom heet die leerkracht. Het toeval wilde dat Eikenboom aanvullende informatie over het eindtoneelstuk heeft geschreven. Hij had dat gedaan omdat de Stichting Sobibor in Amsterdam hem vragen had gesteld over het stuk, bijvoorbeeld of er ook bijzondere aandacht voor Sobibor was geweest.
Eikenboom stelde zijn uitleg over aanleiding en opzet van het stuk beschikbaar voor de Dordtse site. Daaruit wordt hier in bescheiden mate geciteerd.
Hij licht toe dat gekozen was voor scènes, die verschillende thema’s uit de Tweede Wereldoorlog behandelden. Maar omdat het “een collage van losse onderdelen werd, zochten
we naar een verbindend element”.

Foto’s
Dat werden de Stolpersteine.
        Eikenboom: “Daarvoor ben ik met de klas de stad in gegaan en heb gezocht naar Stolpersteine. De gesprekken die de kinderen daarbij hadden, nam ik op met mijn telefoon en dienden als leidraad voor de eerste inleidende scène, waarin kinderen van deze tijd uitleggen wat en waarvoor deze struikelstenen zijn. Daarop konden tussen de verschillende losse scènes steeds de namen worden opgelezen die op Stolpersteine waren gevonden en ook de stervensdatum van de personen. Foto’s van de betreffende stenen werden daarbij geprojecteerd. Onder de namen die werden voorgelezen, kwamen er inderdaad enkele voor van slachtoffers die in Sobibor zijn omgekomen. Blijkbaar zijn ook veel slachtoffers uit Dordrecht naar Auschwitz gedeporteerd.”
        Maar, laat hij de Stichting Sobibor nog weten: “Behalve het noemen van de namen, plaats en datum van overlijden die op de struikelstenen vermeld staan, werd er aan het vernietigingskamp Sobibor niet expliciet aandacht besteed.”

***

Joep Eikenboom is inmiddels een oud-leerkracht. Na 44 jaar onderwijs ging hij onlangs met pensioen. Afsluitend schrijft hij over het eindtoneelstuk dat hij “met verbazing en ontzag terugkijkt naar de weg, die de leerlingen van deze klas en ik zijn gegaan. Het was alsof de kinderen mij dwongen dit stuk geschiedenis voor hen beleefbaar en behapbaar te maken.
        Ik realiseerde mij, dat deze generatie kinderen waarschijnlijk de laatste is die nog mensen kent die de tijd hebben meegemaakt. Zelfs ikzelf heb alleen maar de verhalen van mijn ouders gehoord. Over enkele jaren zal deze tijd echt alleen maar geschiedenis zijn. Daarom ervoer ik het als bijzonder, dat dit project zo goed uitpakte.”

[De foto’s, gemaakt door Helena Biemond, tonen enkele scènes uit het eindtoneelstuk.]