Het voorbije joodse dordrecht
De Braadbaarts, in samenhang
De ilustraties in dit kader laten uiteenlopende gebeurtenissen zien uit de levens van de families Braadbaart. In een advertentie in het Nieuw Israëlitisch Weekblad (NIW) van 21 december 1917 wordt het overlijden gemeld van de weduwe van |
Dit kader biedt een overzicht van alle Braadbaarts die rechtstreeks of indirect in relatie staan tot de Braadbaarts van Dordrecht.
Eerste huwelijk
De ene stamvader van verreweg de meeste Braadbaarts in dit verhaal is: Philip Nathan Braadbaart, koopman, winkelier. Geboren 14 oktober 1819 in Amsterdam, overleden in Dordrecht 17 december 1899, 80 jaar.
Hij is een zoon van Nathan Levij Meijer Braadbaart en Vrouwtje Philip Costima.
Hij trouwde op 1 mei 1844 in Dordrecht met Johanna Witsteijn, geboren in Dordrecht op 17 mei 1822, overleden in Dordrecht 27 september 1852. Zij is een dochter van muzikant en broodbakker Izaac (Izak) Witsteijn en Saartje Ezechiel Samuel Wijngaarden. Witsteijn wordt in officiële documenten ook geschreven als Witstijn en Witstein.
Zij krijgen vier kinderen:
1. Saartje, geboren in Dordrecht 27 november 1844, overleden 28 november 1939. Zij trouwt op 30 augustus 1876 in Dordrecht met Isaac Philipson, een voorzanger, geboren in Nijmegen, 12 maart 1843, overleden in Rotterdam, 22 oktober 1898, 55 jaar. |
2. Francina (Fransje), geboren in Dordrecht 26 januari 1846. Francina woonde volgens een Dordtse archiefkaart in bij Saartje Witstijn, weduwe van Philip Braadbaart, op Voorstraat 6 (zie verderop). Vooralsnog geen overlijdensdatum van Francina gevonden. |
3. Rozetta (Roos), geboren in Dordrecht, 9 oktober 1848, overleden op 6 september 1923 in Dordrecht. Zij trouwt op 16 augustus 1871 met Willem Hartog Allemans, geboren 21 juni 1847 in Dordrecht, overleden 28 juli 1919 in Den Haag.
|
4. Kaatje, geboren in Dordrecht, 22 november 1850, overleden op 8 oktober 1937 in Zwijndrecht. Zij trouwt in Dordrecht op 28 maart 1894 met Herman Abraham Meijer, geboren 29 november 1845 in Woubrugge, overleden op 19 maart 1932 in Dordrecht. Vleeshouwer van beroep. Herman was eerder getrouwd geweest met Eva Meijer (Nijkerk, 12.1.1849 – Zwijndrecht, 10.7.1892) en had met haar negen kinderen gekregen. Uit het huwelijk met Kaatje kwamen geen kinderen voort. |
Een steen op de joodse begraafplaats in Dordrecht voor Sara Braadbaart, het eerste kind van stamvader Philip Nathan. |
Een advertentie in het Nieuw Israëlitisch Weekblad (NIW) van 9 maart 1934: J. Braadbaart (Jenet) meldt het overlijden van Elie, broer en oom. |
Tweede huwelijk
Na het overlijden van Johanna hertrouwt de 34-jarige Philip op 3 augustus 1853 met de 19-jarige Saartje Witsteijn, ook een dochter van Izak Witsteijn en Saartje Wijngaarden, en zus van Johanna. Zij is geboren in Dordrecht, 3 juni 1834, overlijdt op 15 december 1917.
[Voor de volledigheid: het gezin van Izak en Saartje bestond uit deze kinderen:
1. Johanna (17 mei 1822 - 27 september 1852),
2.
Rebekka (11 april 1824 - 5 januari 1907),
3.
Roosje (28 juni 1825, overleden bij geboorte),
4.
Hendrik (18 juni 1827 - 16 april 1912),
5.
Ezechiel (5 augustus 1829; idem),
6.
Margaretha (15 augustus 1831; idem),
7.
Saartje (3 juni 1834; idem),
8.
Carolina (31 maart 1836; idem),
9. Francina (4 december 1838 - 27 december 1838),
10.
Hartog (17 december 1839 - 13 juni 1862),
11.
Samuel (17 februari 1842; idem),
12.
Francina (4 augustus 1844 - 21 augustus 1844),
13.
Theodora (4 augustus 1844 - 20 november 1918; tweeling dus met Francina).
14.
En er is een Henri, overleden bij geboorte op 13 juni 1862.]
Met Saartje krijgt Philip nog eens tien kinderen:
1. Johanna, geboren 25 januari 1855 (op geboorteakte en op persoonskaart: 15 januari en met als naam: Ant). Overlijdt al vroeg, na vijf jaar, op 1 augustus 1860. |
2. Nathan, geboren 4 november 1857, in Dordrecht. Hij trouwt met Belia Frank (Zierikzee, 4 augustus1862, Amsterdam, 3 maart 1939).
|
3. Izaak, geboren 14 maart 1860. Winkelier. Hij trouwt op 23 juni 1880 in Dordrecht met Esther Monasch (1854-1930).
|
Portretfoto van Henriette Braadbaart op |
Portretfoto van Henriette Spoor-Braadbaart en François Cornelis Spoor, circa 1912. |
Portretfoto van Henriette Braadbaart op |
Foto met Henriette Spoor-Braadbaart |
4. Johanna, Dordrecht, 3 mei 1863. Zij trouwt op 8 januari 1913 in Dordrecht met koopman Samuel Meijer de Wolf (Gouda, 1859), hij 54, zij 49. |
5. Jacob, Dordrecht, 22 mei 1865. Overlijdt in 1935. Was getrouwd met Betje de Goeije, Dordrecht, 5 oktober 1862, die wordt vermoord in Auschwitz, op 28 augustus 1943.
|
6. Schoontje, Dordrecht, 8 maart 1868, bekend van het spookhuis op de Voorstraat. Is denkelijk ongetrouwd gebleven. Was kantoorbediende. |
7. Henriette, Dordrecht, 7 februari 1871, trouwde op 28 februari 1894 in Dordrecht met Hijman Alter (Den Haag, 3 juli 1870) en woonde met hem in Den Haag,Weteringkade 69. Hij overleed tijdens zijn onderduiktijd in Nunspeet, op 14 augustus 1944, 74 jaar oud. Het stoffelijk overschot van Hijman Alter is op 7 mei 1946 bijgezet op de joodse begraafplaats in Wassenaar, blijkens een advertentie in het Nieuw Israëlitisch Weekblad van 3 mei 1946. Henriëtte stierf in Den Haag, al op 2 september 1940, 69 jaar oud, na een kortstondig ziekbed.
|
8. Rebecca, Dordrecht, 7 november 1874. Was al vroeg dood, na 3,5 maand, op 21 februari 1875. |
9. Carolina, Dordrecht, 12 maart 1876. Trouwt op 16 augustus 1899 in Dordrecht met Benjamin den Hartog (Heerjansdam, 26 maart 1869). Woont aan de Bankastraat 9 (nu 13). Carolina en Benjamin worden beiden op dezelfde dag vermoord in Sobibor, 9 juli 1943.
|
10. Abraham, Dordrecht, 28 juli 1880. Al vroeg dood na drie jaar, 20 september 1883. |
Een advertentie van bakkerij Braadbaart, |
Tweede familie
Er is nog een tweede Dordtse familie Braadbaart, de bakkersfamilie.
De oorsprong van dit gezin is de andere stamvader:
Nathan Hela Braadbaart (geboren Zaandam, 23 februari 1846, overleden Dordrecht 20 november 1918) plus zijn vrouw Theodora Witsteijn (Dordrecht, 4 augustus 1844, overleden 20 november 1918). Nathan Hela is een zoon van Hela Nathan Braadbaart en Schoontje Eliazar Fruitman. Zij is óók een dochter van broodbakker Izak Witstijn en Saartje Wijngaarden. Theodora is dus een zus van Saartje en Johanna Witsteijn.
Nathan Hela en Theodora trouwen op 3 september 1868 in Dordrecht.
Veel van deze kinderen worden geraakt door de jodenvervolging.
Dit gebeurde er:
1. Jenette, Dordrecht, 30 december 1868, overlijdt na vier jaar, op 17 december 1873 in Dordrecht. |
2. Izaak, Dordrecht, 23 januari 1871, trouwde in 1905 in Breda met Magdalena Maria Marneef (Nijmegen, 3 augustus 1882). Overleven beiden. Zij overlijdt op 13 juli 1961, hij op 13 november 1952 in Vlaardingen. Hij was van beroep fabriekschef, koffiehuishouder en koopman. Izaak en Magdalena zijn beiden uitgestoten uit hun familie, want hij was orthodox-joods en zij rooms-katholiek.
Izaak is de opa van dr. ir. Freek Braadbaart, in 2015 81 jaar oud. Izaak overleeft de oorlog. |
3. Elia (Elie), geboren 2 december 1872, sterft als gevolg van een noodlottig ongeval op 20 januari 1934, Strijen. |
4. Bension, Dordrecht, 21 januari 1875, overleden Amsterdam, 4 september 1919. Slager. Trouwt met Sara Goudeket, Amsterdam, 8 februari 1882, overlijdt 20 februari 1952 in Amsterdam. Overleefde de oorlog.
Na het overlijden van Bension Braadbaart hertrouwt Sara Goudeket op 9 juni 1924 met Pieter Johannes van der Linde, geb. 1884.
|
5. Jenette, geboren 12 januari 1877, sterft in Auschwitz, 19 november 1942. |
6. Setje, geboren 4 mei 1879, sterft ook in Auschwitz, op 19 november 1942, 63 jaar oud. |
7. Mirjam (Miriam), geboren 3 oktober 1881, blijft vrijgezel, komt om in Auschwitz, 19 december 1942, 61 jaar oud. |
8. Rebecca, geboren 18 oktober 1883, overlijdt al na enkele weken, op 9 december 1883. |
9. Maurits, geboren 18 april 1885. Overlijdt in Rotterdam op 23 november 1942, 57 jaar oud. Maurits woonde aan de Blekersdijk 12 (nu 18-20), samen met zijn zussen Jenette, Setje en Mirjam, vier oude mensen, klaarblijkelijk allen ongehuwd. |
10. Leendert, geboren 13 oktober 1887. Trouwt met Bertha Cohen (Amsterdam, 11 september 1884), die op 3 november 1935 overlijdt.
Weduwnaar Leendert, die de bakkerszaak van zijn vader aan de Groenmarkt 26 (nu 36) heeft overgenomen, sterft in Auschwitz, 19 december 1942, zijn zonen beiden op 31 maart 1944, ergens in Midden-Europa. |
Uit de Dordrechtsche Courant van 26 mei 1902: |
Tot slot
Er is nog een Bension Braadbaart, een broer van Nathan Hela Braadbaart. Bension is geboren 14 juli 1838 in Zaandam, overleden Rotterdam, 26 maart 1882, 43 jaar oud.
[Ter toelichting: zijn vader was die Hela Nathan Braadbaart,
zijn moeder Schoontje Eliazer Fruitman].
Zij krijgen zeven kinderen:
1. Debora, geboren 1831. |
2. Judikh, geboren 1833. |
3. Sipor, geboren 6 december 1835. |
4. Bension, geboren op 14 juli 1838 te Zaandam. Bension trouwde met Aaltje Wolffers (Rotterdam, 26 maart 1846 - Rotterdam, 22 maart 1930, 83 jaar oud).
|
5. Teeuwis, geboren 1840. |
6. Matje, geboren op 28 maart 1843 te Zaandam. |
7. Nathan Hela, geboren 23 februari 1846. |
< Terug naar ‘Dordtse familie Braadbaart in de oorlog het zwaarst getroffen’