Het voorbije joodse dordrecht

De onontdekte foto’s van Dordtse
joden in het archief: aflevering 11

heer Kanwel

In deze aflevering 11 wordt wat uitgebreider ingegaan op de vooroorlogse bewoners van Wijngaardstraat 25.
        De reden daarvoor is een vergissing. In aflevering 6 heeft naaststaande foto gestaan, van ene heer H. Kanwel − een naam die volgens archiefonderzoekster Erica van Dooremalen destijds misschien “verkeerd is verstaan of verkeerd opgeschreven”. De foto is gemaakt op 30 november 1925 en had in de boekhouding van Beerman nummer 4813 gekregen. Daarnaast was de foto besteld door iemand (Kanwel zelf?), die in de Wijngaardstraat woonde, op dat nummer 25.
        Daarom werd aangenomen dat Kanwel wellicht een verschrijving is van Cohen, want Cohen was de werkelijke naam van de bewoners op nummer 25. En dan had de foto een portret kunnen zijn van Hartog Cohen. En dit alles stond dus in aflevering 6.

Kanwel stond in de boeken van Beerman vermeld als wonend op nummer 25 van de Wijngaardstraat

De oorzaak van de vergissing: Kanwel stond in de boeken van Beerman vermeld als wonend op nummer 25 van de Wijngaardstraat.
Foto Erica van Dooremalen

Golvend
Het stukje en de foto zijn daar ondertussen weggehaald. Want naderhand ging Van Dooremalen twijfelen. En dat kwam vooral doordat zij nog meer foto’s ontdekte, twee zelfs, van de werkelijke Hartog Cohen. En de man die daarop staat afgebeeld, lijkt totaal niet op de heer Kanwel. De echte Hartog Cohen heeft bijvoorbeeld een snor, en ander, golvend haar.
        Wie de heer Kanwel dan wel was? Geen idee. Op allerlei gemeentelijke en joodse websites met persoonsarchieven duikt niet één Kanwel op. Van Dooremalen is er nog altijd nieuwsgierig naar wie dan wel op de foto nummer 4813 poseert, ze heeft ook al vergelijkende namen als Kauwel, Kouwel en Van Wel op internet losgelaten, tot dusverre was dat vruchteloos. Het enige dat vaststaat, is dat de foto in enig verband staat tot het adres aan de Wijngaardstraat.

Vooroorlogse foto's van joodse Dordtenaren

Kellner

De Dordtse kellnersgroep

De Dordtse kellnersgroep, met links zittend Hartog Cohen.
Foto RAD (309_13022)

Nu Hartog Cohen. Wie was hij eigenlijk? Waar komt hij vandaan?
        Van hem zijn twee foto’s opgedoken, nummer 309_13022 en 309_17687. De ene toont een groep kelners in Dordrecht. Hartog zit uiterst links. De foto is gemaakt op 15 juni 1929. Op de andere foto, van 20 juni 1931, staat het gezin Cohen: vader Hartog (3 juni 1888), moeder Marianne Cohen de Heer (29 november 1886) en hun dochter Sientje (20 augustus 1921). Zij zijn alle drie geboren Dordtenaren. Het huwelijk had plaats op 27 oktober 1920.
        Oorspronkelijk was Hartog een loopknecht en later een magazijnmeester, zo vermeldt de gezinskaart in het Dordtse archief. Hij woonde eerst op de Voorstraat, op de nummers 154 rood en 158 rood, voordat hij naar de Wijngaardstraat verhuisde, naar 25 rood. In 1925 week het gezin uit naar Scheveningen, naar de Katwijkstraat 115, zij het kort: van 20 mei tot 7 oktober. Toen keerde het weer terug naar Dordrecht, naar de ‘oude’ woning.

Rood

gezin Cohen, met moeder Marianne, vader Hartog en dochter Sientje

Het gezin Cohen, met moeder Marianne, vader Hartog en dochter Sientje.
Foto RAD (309_17687)

Sientje op haar huwelijksdag in 1942 met Elias van Beugen.
Foto RAD (nr. 309_36519)

Maar Hartog liet zich nu inschrijven als ‘kellner’. Op 4 augustus 1936 verhuisde het gezin opnieuw, nu naar het Kromhout, nummer 133 rood, net buiten de binnenstad. Het valt op dat de Cohens altijd in een bovenwoning hebben gewoond, rood is boven.
        Niemand van deze Cohens is in leven gebleven in de Tweede Wereldoorlog. Sientje, die kinderverzorgster werd, trouwde midden in de oorlog nog in Dordrecht, in september 1942, met kantoorbediende Elias van Beugen (Onstwedde, 1 mei 1915). In het jaar daarop werd dit echtpaar vermoord, beiden tegelijk in Sobibor, op 9 juli 1943, respectievelijk 21 en 28 jaar oud (zie ook verhaal 68 op deze website).
        Vader Hartog en moeder Marianne eindigden veertien dagen later in hetzelfde kamp, op 23 juli, 55 en 56 jaar oud. Hun wrede dood werd pas ver na de oorlog bekendgemaakt in de Nederlandsche Staatscourant, op 23 januari 1950.

Hartog en Marianne in Sobibor zijn vermoord

In de ‘Nederlandsche Staatscourant’ van 23 maart 1950 wordt gemeld dat Hartog en Marianne in “S.” (Sobibor) zijn vermoord. Foto’s Delpher

Hartog en zijn moeder Rosetta de Heer waren getuigen van een ruzie op straat

Hartog en zijn moeder Rosetta de Heer waren getuigen van een ruzie op straat, volgens de ‘Dordrechtsche Courant’ (DC) van 7.5.1911)
Foto Krantenbank RAD

Ballon
Twee krantenberichten zijn over Hartog en Sientje aangetroffen. In het ene, in de Dordrechtsche Courant (DC) van 5 juli 1911, worden hij en zijn moeder Rosetta Cohen-de Heer (Rotterdam, 15.5.1850 – Klundert, 13.2.1917; 66 jaar) genoemd als ooggetuigen van een mishandeling op straat. In het andere bericht, in de DC van 15 juni 1925, wordt de uitslag meegedeeld van de ballonnetjeswedstrijd in het Sportpark Reeweg. De ballon van Sientje was in Hardinxveld terechtgekomen.

ballon van Sientje was slechts tot Hardinxveld gekomen

De ballon van Sientje was slechts tot Hardinxveld gekomen, volgens de DC van 15 juli 1927.
Foto Krantenbank RA




Verder naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 12 >

Verder naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 13 >

Verder naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 14 (slot) >

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 10

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 9

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 8

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 7

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 6

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 5

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 4

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 3

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 2

< Terug naar De onontdekte foto’s van Dordtse joden in het archief: aflevering 1


< Terug naar index 'Verhalen over het voorbije joodse leven in Dordrecht'