Het voorbije joodse dordrecht

Joods meisje na 80 jaar nog altijd onbekend

Bij de verbouwing van een huis in de Dordtse wijk Dubbeldam in 1983 kwamen tussen het plafond en de bovenliggende vloer enkele foto’s te voorschijn. De foto’s werden aangeboden aan Mieke Jansen, toenmalig medewerkster van het Dordtse stadsarchief. De plek waar de foto’s waren aangetroffen, deed haar vermoeden dat er iets met de foto’s moest zijn; iemand had ze immers nadrukkelijk verstopt. Ook meende Mieke Jansen te zien dat het foto’s waren van een joodse familie.
         Zij benaderde een andere joodse familie in Dordrecht en slaagde erin álle personen te identificeren, op één na. Zij wist “alle namen van alle mensen te achterhalen”, zoals zij naderhand vertelde in een interview met het Reformatorisch Dagblad (behalve die ene dan). Het bleken joodse Dordtenaren te zijn, bekend uit het zakenleven en de middenstand. Drie van hen, kreeg ze te horen, zijn in de vernietigingskampen terecht gekomen.

Synagoge Vrieseplein 1987

Het onbekende meisje, gefotografeerd in 1933. Wie is zij?

Niemand
Het portret dat niemand herkende betrof een meisje van ongeveer twaalf jaar, dat op bijgaande foto staat afgebeeld. “Een knap meisje met een joods uiterlijk”, zoals Mieke Jansen haar omschreef, met aan haar voet een bord met de tekst ‘Herinnering aan mijn schooltijd 1933’. Achterop de foto staat ‘6 september 1933’, alsook enkele woorden in het Hebreeuws over het joodse nieuwjaar.
         Anno nu, dertig jaar later, is dit meisje nog altijd onbekend. Niemand heeft haar weten te identificeren.
         De foto’s uit het Dubbeldamse huis (het is niet gelukt te achterhalen welk pand het betrof) maakten veel los. Zozeer intrigeerden zij Mieke Jansen dat zij op het archief toestemming vroeg om na te mogen gaan wat er over de Dordtse joodse gemeenschap verder aanwezig was. “Dit bleek niet veel te zijn”, moest ze concluderen. Een voorlopige inventarisatie van materiaal in het archief leverde een “mager resultaat” op.
         Maar uitgerekend deze schrale oogst leidde tot een veelvoud van initiatieven. Er kwam, in 1988, een tentoonstelling, die de geschiedenis van de joodse gemeenschap in Dordrecht in beeld bracht. Tegelijk verscheen er een extra uitgave van Kwartaal & Teken, het tijdschrift van de archiefdienst, geheel gewijd aan het joodse leven in Dordrecht. In 1995 werd deze publicatie omgewerkt tot een compleet boek, getiteld De verdwenen Mediene Dordrecht. En in het oude stadhuis is in september 1989 een monument onthuld van de kunstenaar Jurriaan Schrofer, dat indringend de 221 vermoorde joden uit Dordrecht en Zwijndrecht herdenkt.
        
Sientje?
De foto van het onbekende meisje is meermalen gepubliceerd. In ‘Kwartaal & Teken’, in een brochure voor het onderwijs over joods Dordrecht, en kortgeleden nog, in het Nieuw Israëlitisch Weekblad van 4 oktober 2013. Maar tot dusverre is niet vastgesteld wie het anonieme meisje is. Ze is naamloos gebleven. Er is een vermoeden dat het mogelijk Sientje Cohen is, zoals docent P. Barendregt meldt in het onderwijsboekje. Dordrecht heeft een Sientje Cohen gekend, geboren op 20 augustus 1921, die als kinderverzorgster en als echtgenote van Elias van Beugen overleed in Sobibor, op 21-jarige leeftijd, op 21 juli 1943. Maar sluitende zekerheid is er niet dat het meisje op de foto daadwerkelijk Sientje is.
         In deze rubriek wordt daarom andermaal geprobeerd haar een naam en een verleden te geven, vandaar deze oproep. Wie kan met zekerheid melden wie toch dit meisje is, en ook: wat is haar achtergrond? Reacties zijn uiteraard welkom en kunnen worden doorgegeven via het e-mailadres van de Werkgroep Stolpersteine: info@stolpersteine-dordrecht.nl


< Terug naar index 'Verhalen over het voorbije joodse leven in Dordrecht'