NIEUWS
Wikipedia plaatst exposé over
jodenvervolging in Dordrecht
Nu pas, in de zomer van 2023, is het bij toeval ontdekt: in de online encyclopedie Wikipedia is vrij recent een uiteenzetting geplaatst over de ‘Jodenvervolging in Dordrecht’. Dit zogenoemde lemma is verzorgd door Joop Wammes, lid van de werkgroep Wikipedia van de historische vereniging Oud-Dordrecht. Op 14 december 2022 leverde hij een eerste versie in, op 26 januari 2023 is de tekst voor het laatst bewerkt.
Bronnen
Wammes heeft zich vooral gebaseerd op twee bronnen. De ene is het jaarboek 2021 van de vereniging Oud-Dordrecht, getiteld Wij zijn vertrokken. Het is geschreven door de Dordtse historicus drs. Kees Weltevrede en gaat over de jodenvervolging in Dordrecht tussen 1940 en 1945. De andere bron is eveneens een boek, De Dordtse Affaire van de historicus en politieman dr. Frank van Riet, dat is verschenen in 2022 en handelt over “Vervolging, verzet en verraad in en rond Dordrecht”, zoals de ondertitel luidt. Een derde bron die Wammes gebruikte, is het artikel ‘De Joodse gemeente van Dordrecht’, dat te vinden is op de website ‘JoodserfgoedRotterdam’.
Desgevraagd vertelt Joop Wammes in een e-mail waarom hij de Wikipedia-pagina over de jodenvervolging heeft aangemaakt. De reden is geen andere dan dat de werkgroep van Oud-Dordrecht zich erop richt om de inhoud van oude jaarboeken ‘op encyclopedische wijze aan te stippen’. Voorwaarde van Wikipedia is, licht hij toe, dat een pagina moet stoelen “op serieuze bronnen”. “Weltevrede en Van Riet vallen daaronder. Het is zeker niet de bedoeling om eigen visies te ontvouwen. Het volgen van elementen moet dus alleen hun publicaties volgen, en nader contact is niet nodig. Wel heb ik zijdelings contact gehad met Weltevrede.”
Om deze reden wil Wammes dan ook nadrukkelijk niet als de auteur van het lemma worden aangemerkt, hooguit als de samensteller. Hij beschouwt zijn eigen rol als vrij marginaal, want hij schrijft eigenlijk niet iets zelf, maar citeert feitelijkheden uit gezaghebbende bronnen. “De waardering en de eer moeten bij de onderzoekers liggen, Weltevrede en Van Riet.”
Blauw
Her en der in de tekst komen blauwgekleurde woorden voor. Wie daarop klikt, ziet dat het verwijzingen zijn naar andere Wikipedia-bladzijden. Zo blijkt er al een Wikipediapagina te zijn over de beruchte Dordtse jodenjager Henricus Maria (Harry) Evers (Tilburg, 1918 – Veldhoven, 1991). Dat is “niet van mijn hand”, benadrukt Wammes, maar hij heeft dit lemma en andere “wel aangevuld met informatie” uit de boeken van Weltevrede en Van Riet. “Wikipedia is immers een open encyclopedie, waarin iedereen iets mag toevoegen, corrigeren of weghalen”, verduidelijkt Wammes.
Zijn bijdrage over de ‘Jodenvervolging in Dordrecht’ is vooral een feitelijke. Van de 290 gedeporteerde joden zijn er “slechts vijf teruggekeerd”, is te lezen. “Opgeteld bij de gevluchte en ondergedoken personen hebben uiteindelijk 55 Joodse inwoners de oorlog overleefd.” Hij signaleert dat de burgemeester van Dordrecht, Jacob Bleeker, “nauwgezet” de instructies opvolgde die de bezetter uitvaardigde over joden – bijvoorbeeld over de Ariërverklaring (de zogeheten ‘Joodverklaringen’), die joodse ambtenaren, politici en gesubsidieerde instanties hadden in te vullen.
Overigens is burgemeester Bleeker in 1943 afgezet door de Duitsers, “omdat hij niet voldoende meewerkte aan het doorgeven van adressen ten behoeve van de Arbeitseinsatz”. Hij dook onder, en werd opgevolgd door Johan Gijsbert van Houten, de NSB-kringleider van de Zuid-Hollandse eilanden. Op zijn beurt werd Van Houten in mei 1945 verdreven en keerde Bleeker in zijn functie terug. Na een officieel, naoorlogs onderzoek werd hem zijn coöperatieve houding in de oorlogstijd “niet meer verweten”. De jodenjager Evers is veroordeeld, evenals zijn maten Theo Lucassen en Arie den Breejen.
Roof
Aan de orde komt bijvoorbeeld verder de Wirtschaftsentjudingsverordnung, die vanaf maart 1941 van kracht werd, en “die de basis was om Joodse ondernemers te beroven van hun bezittingen”. Spaarsaldi en panden werden geroofd. In Dordrecht “ging het om de gedwongen verkoop van 200 Joodse panden”. Bij de novemberrazzia in 1942 werden “als eersten” gearresteerd winkelier Louis Sons, fotograaf Meijer de Jong en bankwerker Herman Koster. “Dit gebeurde, omdat ze zich niet aan de anti-Joodse maatregelen hielden.” Sons heeft het overleefd, De Jong en Koster zijn vermoord in Sobibor en Mauthausen.
In Dordrecht zijn, blijkens Wikipedia, door de politie tweehonderd borden aangeschaft met het opschrift ‘Voor Joden verboden’. Ontoegankelijk werden daardoor voor hen het zwembad De Staart, de diverse badhuizen in de wijken en andere ontmoetingsplaatsen.
Nog een opvallend feit: aan 21 niet-joodse Dordtenaren is door de Israëlische staatsinstelling Yad Vashem in de afgelopen decennia de eretitel ‘Rechtvaardige onder de Volkeren’ toegekend, omdat zij in de oorlog joden hebben helpen onderduiken, ontkomen en overleven.
 |
Deze foto’s tonen de drie pagina’s waaruit het artikel over de jodenvervolging in Dordrecht op Wikipedia bestaat. |
